امروز مصادف است با درگذشت بزرگ مردی از تاریخ معاصر ایران شخصی که سهم بسزای در انقلاب 57 ایران داشت و اولین حکومت دموکراتیک را در ایران تشکیل داد . ولی در کمال تاسف می بینیم که هیچ اسمی از او در رسانه به میان نمی آید و حتی در چند سال اخیر به مراسمهای بزرگداشتی که برای او برگزار می شود توسط گروهای فشار حمله می شود و از برگزاری آن جلوگیری می شود . به همین مناسبت مقاله در خصوص زندگی مهندس مهدی بازرگان برایتان آماده کرده ایم که به سمع می رسانم

 مهندس مهدی بازرگان

مهندس مهدی بازرگان  در خانواده ای مذهبی و اصیل و نیمه مرفه و اهل آذربایجان در سال 1286 ھ . ش زاده شد پدرش حاج عباسقلی تبریزی که اصلا تبریزی بود و در هجده سالگی به تهران آمد و ماندگار شد وی در تهران  به فعالیتهای گوناگون اقتصادی پرداخت و از تاجران سرشناس بازار تهران شد به همین دلیل به بازرگان شهرت یافت .

مهدب بازرگان تحصیل خود را در مدرسه ثروت آغاز کرد و سپس به مدرسه سلطانی رفت و تحصیلات متوسطه را هم در دارالمعلمین مرکزی (از اولین مدارس سبک جدید ) به پایان رساند پس از پایان دوره دبیرستان و موفقیت در امتحان اعزام به خارج در سال  1307 به فرانسه رفت و پس از هفت سال اقامت در فرانسه در رشته ترمودینامیک فارغ التحصیل شد . بازرگان در راه برگشت به ایران با دکتر یدالله سحابی آشنا شد که این آشنای به دوستی و الفت عمیقی تبدیل شد . بازرگان پس از ورود به ایران به خدمت نظام رفت و پس از اتمام دوره (1315) با عنوان دانشیار در دانشکده فنی تهران مشغول به کار شد .

در سال 1318(در سن 32 ) ازدواج کرد که حاصل این ازدواج 5 فرزند شد از اوایل دهه بیست به فعالیتهای اجتماعی ، فکری و علمی در حوزه دین و تحقیقات اسلامی روی آورد نخستین گام این حرکت آشنای با کانون اسلام و سخنرانی در ان و نگارش مقالات در نشریه دانش آموز کانون بود وی در انجمن اسلامی دانشجویان هم فعالیت می کرد که در سال 1321 عده ای از دانشجویان مسلمان آن را در تهران پایه گذاری کرده بودند و کتاب معروف راه طی شده را نیز در همان انجمن منتشر کرد .

حزب ایران نیز از عرصه های فعالیتهای فکری و فرهنگی بازرگان بود دوبار هم ریاست دانشکده فنی تهران را بر عهده گرفت .

مدت کوتاهی به معاونت وزارت فرهنگ انتخاب شد ، اما مهمترین مسئولیت وی انتخاب او از جانب دکتر مصدق (نخست وزیر ) برای عضویت در هیئت "خلع ید" از شرکت نفت انگلیس و سپس ریاست  هیئت مدیره نفت ایران بود که در سال 1330 روی داد و حدود 9 ماه طول کشید بازرگان به سبب ناهماهنگی و فقدان همکاری هیئت مدیره و کار شکنیهای مخالفان دولت استعفا داد و به کار تدریس دانشگاه بازگشت چندی بعد مدیریت سازمان لوله کشی آب تهران به وی واگذار شد. گر چه بازرگان در این دوران سیاسی نبود و ارتباط ویژهای با احزاب سیاسی نداشت در حوزه اصلاح فکری دینی و اجتماعی با برخی از احزاب ارتباط مثبتی یا منفی پیدا کرد . برای نمونه با حزب ایران در چارچوب تفکر اجتماعی همراهی داشت و با حزب توده ایرن به لحاظ فکری و عقیدتی مخالفت داشت .

بازرگان تا کودتای 28 مرداد 1332 در مجمع از سیاست کنار گرفت . اما سالهای بعد وارد دنیای سیاست و مبارزات سیاسی و حزبی و تشکیلاتی شد که تا پایان عمر ادامه وی به نهضت مقاومت ملی پیوست که پس از وقوع کودتا تشکیل شد . وی به ناچار از سازمان آب استعفاء داد و به دانشگاه برگشت انتخابات مجلس شورا و مجلس سنا در اواخر سال 1333 را دولت کودتا گر برگزار کرد و نهضت مقاومت هم در آن شرکت کرد و نقش بازرگان در جریان این انتخابات به عنوان عضو فعال بسیار بارز بود و در صدور عتراضیه شخصیتهای اسلامی ملی در مخالفت با کنسرسیوم نفت دست داشت که به امضای 70 نفر از معتودین مملکت رسید . صدور و انتشار این اطلاعیه با عکس العمل شدید رژیم کودتا مواجه شد دست اندرکاران نامه و امضاء کنندگان هر کدام به نوعی مورد آزار قرار گرفتند و از میان شخصیتهای علمی و دانشگاهی نیز دوازده استاد با عنوان بازنشستگی اخراج شدند که یکی از انها مهندس بازرگان بود اخراج این عده چندان طول نکشید و آنان بار دیگر به دانشگاه بازگشتند در فروردین 1334 فرماندار نظامی تهاجمی وسیع را بر ضد نهضت مقاومت آغاز کرد و تعدادی را دستگیر و بازداشت کرد از جمله مهندس بازرگان بود که پنج ماه در زندان ماند و پس از چند بازجوئی بدون محاکمه و دادرسی آزاد شد و به کار خود در دانشگاه بازگشت تشکیل جماعت "متاع" و انجمن اسلامی مهندسین از دستاوردهای و  در این دوران بود . در سال 1336 نهضت مقاومت ملی جزوه "نفت" را به مناسبت امضای قرارداد نفت ایران با شرکت ایتالیای آجیپ منتشر کرد انتشار این جزوه به دستگیری سران و فعالان نهضت مقاومت از جمله مهندس بازرگان انجامیدکه تا 8 تا ماه طول کشید در 25 اردیبهشت سال 1340 بازرگان و دکتر یدالله سحابی ، آیت الله سید محمود طالقانی نهضت آزادی ایران را تشکیل دادند و بازرگان دبیر کل ان شد که تا پایان عمر این سمت را داشت پس از انتشار اطلاعیه "اصلاحات آری ، دیکتاتوری نه" آیت الله طالقانی و مهندس بازرگان و دکتر سحابی و سایر رهبران و فعالان نهضت بتدریج دستگیر و بازداشت شدند. رژیم پهلوی محاکمه سران نهضت آزادی را در دادگاه ویژه نظامی انجام داد که تمامی اعضا آن را افسران گارد شاهنشاهی تشکیل می دادند مهندس بازرگان در این دوران به 10 سال زندان محکوم شد ولی به همراه آیت الله طالقانی در آبان 43 آزاد شد پس از آزادی دیگر امکان فعالیت سیاسی کاملا از بین رفته بود و از این رو بیشتر به فعالیت فکری و علمی و فرهنگی ، اجتماعی روی آورد . بازرگان در به وقوع پیوستن انقلاب اسلامی کوشش بسیار کرد او از اعضای شورای  انقلاب اسلامی بود که در دی 1357 تشکیل شد. در آستانه پیروزی انقلاب ، شورای انقلاب مهندس بازرگان را به عنوان نخست وزیر دولت موقت پیشنهاد کرد و امام خمینی هم ان را پذیرفت . دوره نخست وزیری وی مرحله گذر از رژیم شاهنشاهی به جمهوری اسلامی بود . بسیاری از افراد تندرو  سیاستهای او را همتوان با با پویای انقلاب نمی دانستند در حالی که خود او به سیاست گام به گام  اعتقاد داشت و همین امر مخالفتهای را بر علیه او ایجاد کرد ریاست او بر دولت موقت تا اقدام خود سرانه و اشتباه دانشجویان در تسخیر سفارت امریکا که با مخالفت او همراه بود و در 14 آبان 1358 استعفا داد و با این عمل به نوعی آخرین حکومت دموکراتیک به کار خود پایان داد. بازرگان در نخستین دوره مجلس شورای اسلامی با بیش از یک میلیون رای به عنوان نماینده مردم تهران به مجلس راه یافت .

مهندس بازرگان سرانجام در 29 دی ماه 1373 در هشتادو شش سالگی در پی انتقال به سوئیس برای درمان درگذشت او آزادیخواه بزرگی بود که عمر خود را در راه مبارزه پیمود و "چریک پیر" مشهور شد و حتی مخالفان او هم در مرگ او متاثر شدند و گریستند و نامش همچون ستاره ای درخشان در تاریخ ایران جاودانه ماند .